Toplu iş sözleşmelerinde dinlenme süreleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Özgün Çelik

Danışman: HEDİYE ERGİN

Özet:

Dinlenme hakkı, çalışanların belirli günler ya da senenin belirli zamanlarında dinlenerek izin kullanabilmeleri için anayasa ile güvence altına alınmış sosyal bir haktır. İşçiler, kanunlardaki dinlenme hakkına ilişkin düzenlemeler ile hafta tatillerinde, ulusal bayram ve genel tatillerde ve yıllık ücretli izin dönemlerinde tatil yaparak dinlenme imkânı bulabilmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ve yıllık ücretli izin haklarına ilişkin düzenlemelerin birçoğu nispi emredici nitelikte olduğundan, bu hakların toplu iş sözleşmeleriyle işçi lehine geliştirilebilmesi mümkün olmaktadır. Bu bağlamda, toplu iş sözleşmesi kapsamında bulunan işyerlerinde, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatiller ve yıllık ücretli izne ilişkin iş kanununda bulunan hakların üzerinde haklar düzenlenerek, işçilerin korunmaları sağlanabilmektedir. Toplu iş sözleşmesi kapsamında bulunmayan işyerlerinde ise, iş sözleşmesinde geliştirici hüküm olmaması halinde, iş kanunu hükümleri geçerli olmaktadır. Uygulamada, işçilerin hafta tatilinde çalıştırılması, ulusal bayram ve genel tatil günlerinin bitiminin Cuma akşamına rastlaması halinde kanunen müteakip Cumartesi gününün tatil edilmesi gerektiği halde tatil edilmemesi, işçilerin hak etmiş oldukları yıllık ücretli izinlerini hak kazanılan yıl içinde kullanamaması gibi durumlar söz konusu olabilmektedir. Bu tezde hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ve yıllık ücretli izin haklarına ilişkin kanuni düzenlemelere yer verilerek bu düzenlemelerin eksiklikleri, uygulamada ortaya çıkan sorunlar, Yargı kararları ve öğreti görüşleri ile incelenmiş ve toplu iş sözleşmeleriyle bu dinlenme sürelerine ilişkin işçilere sağlanan haklar aktarılmaya çalışılmıştır. ÖZET i ABSTRACT ii İÇİNDEKİLER iii KISALTMALAR vi GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. İŞ HUKUKUNDA DİNLENME SÜRELERİ 4 1.1. DİNLENME HAKKI 4 1.1.1. Dinlenme Hakkı Kavramı ve Amacı 4 1.1.2. Uluslararası Sözleşmelerde Dinleme Hakkı 6 1.2. HAFTA TATİLİ 6 1.2.1. Genel Olarak Hafta Tatili 6 1.2.2. Hafta Tatilinin Tabi Olduğu Esaslar 7 1.2.3. İş Kanunu’na Göre Hafta Tatili 9 1.2.3.1. Hafta Tatiline Hak Kazanma Koşulu 9 1.2.3.2. Hafta Tatili Bakımından Çalışılmış Sayılan Süreler 10 1.2.3.3. Hafta Tatili Ücreti 11 1.2.4. Hafta Tatilinde Çalışma 13 1.2.5. Akdi Tatil Günü, Ücreti ve Akdi Tatilde Çalışma 15 1.3. ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER 17 1.3.1. Genel Olarak Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri 17 1.3.2. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma 18 1.3.3. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Ücreti 21 1.3.3.1. Tatil Ücretinin Miktarı 21 1.3.3.2. Arefe Günü Ücreti 23 1.3.4. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Gününün Hafta Tatiline Rastlaması 24 1.3.5. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Gününün Çalışılmayan Cumartesi Gününe Rastlaması 24 1.3.6. Köprü Günü ve Köprü Gününde Çalışma Yapılması 25 1.4. YILLIK ÜCRETLİ İZİN 27 1.4.1 Genel Olarak Yıllık Ücretli İzin 27 1.4.2. Yıllık Ücretli İzin Hakkı 28 1.4.3. Yıllık Ücretli İzin Hakkından Yararlanma Koşulları 29 1.4.3.1. En Az Bir Yıl Çalışmış Olma Koşulu 29 1.4.3.2. Yıllık Ücretli İzin Hesabı Bakımından Çalışılmış Sayılan Süreler 36 1.4.4. Yıllık Ücretli İzin Süreleri ve İznin Uygulanması 41 1.4.4.1. Yıllık Ücretli İzin Süreleri 41 1.4.4.2. Yıllık Ücretli İznin Uygulanması 42 1.4.4.2.1. Yıllık Ücretli İznin Gelecek Hizmet Yılı İçinde Kullanılması 42 1.4.4.2.2. Yıllık İzin Sürelerinden Mahsup Edilmeyecek ve Yıllık İzin Sürelerinden Sayılamayacak Süreler 43 1.4.4.2.3. Yıllık Ücretli İzni Kullanma Esasları 44 1.4.5. Yıllık Ücretli İzinde Çalışma Yasağı 47 1.4.6. Yıllık Ücretli İzin Kullanma Zamanının Belirlenmesi 47 1.4.6.1. İzin Kurulu 49 1.4.6.2. Toplu İzin Uygulaması 50 1.4.7. Yıllık İzin Ücreti 51 1.4.7.1 Yıllık İzin Ücretinin Ödeme Zamanı 51 1.4.7.2. Yıllık İzin Ücretinin Hesaplanması 52 1.4.7.3. İşyeri Devri Halinde Yıllık İzin Ücreti 53 1.4.7.4. İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Halinde Yıllık İzin Ücreti 53 1.4.7.5. Yıllık İzin Ücretinde Zaman Aşımı ve Gecikme Faizi 54 İKİNCİ BÖLÜM 2. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE DİNLENME SÜRELERİ 56 2.1. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE HAFTA TATİLİ 59 2.1.2. Toplu İş Sözleşmelerinde Hafta Tatili Tanımı ve Hafta Tatiline Hak Kazanılması 59 2.1.3. Toplu İş Sözleşmelerinde Hafta Tatiline Hak Kazanma Bakımından Çalışılmış Sayılan Süreler 61 2.1.4. Toplu İş Sözleşmelerinde Hafta Tatili Ücreti 63 2.1.5. Toplu İş Sözleşmelerinde Hafta Tatilinde Çalışma 64 2.1.6. Toplu İş Sözleşmelerinde Akdi Tatil Günü ve Akdi Tatilde Çalışmanın Ücreti 69 2.2. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER 71 2.2.1.Toplu İş Sözleşmelerinde Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri 71 2.2.2. Toplu İş Sözleşmelerinde Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Çalışması 73 2.2.3. Toplu İş Sözleşmelerinde Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günleri Ücreti 75 2.2.3.1. Çalışmadan Hak Kazanılan Ücret 75 2.2.3.2. Çalışma Karşılığı Alınacak Ücret 75 2.2.3.3. Fazla Çalışma Ücreti 78 2.2.4. Toplu İş Sözleşmelerinde Köprü Gününe İlişkin Düzenleme 79 2.3. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE YILLIK ÜCRETLİ İZİN 81 2.3.1. Toplu İş Sözleşmelerinde Yıllık Ücretli İzin Süreleri 82 2.3.2. Toplu İş Sözleşmelerinde Yıllık Ücretli İznin Uygulanması 84 2.3.2.1. Yıllık İzin Sürelerinden Mahsup Edilmeyecek ve Yıllık İzin Sürelerinden Sayılamayacak Süreler 84 2.3.2.2. Yol İzni 86 2.3.3. Yıllık Ücretli İznin Kullanma Zamanının Belirlenmesi 87 2.3.4. Toplu İş Sözleşmelerinde Yıllık İzin Ücreti ve Ödentisi 87 SONUÇ 91 KAYNAKÇA 96 -------------------- REST PERIODS IN COLLECTIVE BARGAINING AGREEMENTS The right to rest is a social right guaranteed by the constitution to allow employees to rest and exercise at certain times or days of the year. With the regulations on the right to rest in the law, workers may have the opportunity to rest during the week holidays, national holidays, public holidays and annual paid leave periods. Since the week holidays, national holidays, general holidays and annual paid leave are relatively mandatory according to the Labor Law No. 4857, it is possible to develop these rights in favor of workers through collective labor agreements. In this context, in the workplaces covered by the collective labor agreement, rights can be regulated over the rights in the labor law regarding week holidays, national holidays, general holidays and annual paid leave periods. In the workplaces that are not covered by the collective labor agreement; the provisions of the labor law apply, unless there is a developer clause in the labor agreement. In practice, it is possible that the workers should be employed during the week holiday, if the national holidays and general holidays come to an end on Friday evening, the following Saturday should not be vacationed even though it should be holiday, and the workers may not be able to use the annual paid leave they deserve during the year. In this dissertation, the legal regulations regarding the rights of week holidays, national holidays, general holidays and annual paid leave periods were included and the deficiencies of these regulations, problems arising in practice, judicial decisions and doctrine views and collective labor agreements were examined and the rights granted to the workers for these periods of rest were tried to be expressed