Akromegali hastalarında bilişsel fonksiyonların, duygudurumun ve periferik sinir sisteminin değerlendirilmesi


Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2015

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HANDE ALİBAŞ

Danışman: Kayıhan Uluç

Özet:

Hipofiz adenomundan aşırı salgılanan büyüme hormonu (“growth hormone” = GH) ve buna bağlı oluşan insülin-benzeri büyüme faktörü-1 (“insulin-like growth factor-1” = IGF-1) yüksekliği akromegaliyi meydana getirmektedir. Akromegali, hastaların fenotiplerinin üzerine etkilerinin yanı sıra periferik nöropati ve bilişsel fonksiyon bozukluğu gibi nörolojik komplikasyonlara da yol açmaktadır.

Çalışmamıza; duygudurumlarını, bilişsel fonksiyonlarını incelemek amacıyla toplam 43 akromegali hastası ve yaş, cinsiyet, eğitim düzeyine göre eşleştirilmiş 44 sağlıklı gönüllü dahil edilmiştir. Nöropati belirti ve bulgularını saptamak için 48 hastanın periferik sinir sistemi incelenmiştir.

Elektrofizyolojik olarak akromegali hastalarının sırasıyla; %16.7, %37.5’inde polinöropati ve Karpal Tünel Sendromu (KTS) saptanmış olup, her iki durum da bu hastalardaki diyabet varlığından bağımsızdı. Tedavi altındaki hastalardan, biyokimyasal olarak kontrolde olan akromegali hastaları ile olmayanlar arasında, nöropati semptom sıklığı, nörolojik muayene bulguları, nöropatik ağrı sıklığı, EMG’de saptanan polinöropati sıklığı açısından anlamlı fark saptanmazken (tümü için p > 0.05), kontrol altında olmayan akromegali hastalarında KTS sıklığı belirgin olarak artmış bulundu (p = 0.005).

Akromegali hastalarındaki en önemli bilişsel anormallikler öğrenme işlevleri ile planlama, karmaşık dikkat ve tepki bastırılması gibi yürütücü işlevlerde bulundu. Hastalardaki öğrenme ve dikkat kusuru depresif duygudurumundan bağımsız olarak ortaya çıkmaktaydı. Artmış GH düzeyi özellikle enterferansa direnç, odaklanmış dikkat testlerinde düşük performans ile ilişkiliydi. Akromegali hastaları ile sağlıklı kontrol grubu arasında depresif duygudurum açısından fark gözlenmedi. Gama knife radyocerrahi tedavisinin kognitif fonksiyonlar üzerine olumsuz bir etkisi saptanmadı.

Sonuç olarak bulgularımıza göre, akromegali, periferik sinir sistemi üzerinde kısmen geri dönüşümsüz hasar bırakırken, hastaların öğrenme, dikkat ve planlama gibi bilişsel işlevlerini de bozmaktadır.