Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NURAN ÖZTÜRK
Danışman: METİN ERKAN KAFKAS
Özet:IV 19. yüzyıl Osmanlı dini mimarisine ait bir eser olan Küçük Mecidiye Camii, Abdülmecid (1839–1861) tarafından yaptırılmış önemli bir yapı olma özelliğini taşımaktadır. Küçük Mecidiye Camii, iç ve dış cephe süslemelerin de sahip olduğu çeşitlilik ile dönemi hakkında fikir sahibi olmamızı sağlamıştır. Bu dönemdeki batılılaşma eğilimleriyle meydana gelmiş olan mimari ve süsleme alanındaki değişiklikler gözlemlenebilmiştir. Abdülmecid döneminde gerçekleşen Tanzimat’ın ilanıyla birlikte Osmanlı Devleti yoğun bir şekilde Batı’nın etkisi altında kalmıştır. Bu dönemde; askeri, teknik konular dâhil olmak üzere sanat alanlarında da Batı üstünlüğü kabul edilmiştir. Osmanlı devleti, son dönemlerinde etkisi altında kaldığı Batılı bakış açısıyla beraber, mimari alanda çoğunlukla, kendi mimarları yerine yabancı kökenli mimarları tercih etmiştir. Bunun nedenleri arasında da, kendi bünyesindeki mimarların klasik yapılarıyla ihtiyaçlara cevap veremeyecekleri düşüncesi yer almıştır. Böylece, 19. yüzyılda yabancı mimarlara, mimari alanda fazlasıyla görev düşmüştür. Yabancı mimarlar arasında yer alan Balyan Ailesi bu dönemde öne çıkmış isimlerdendir. Saraya yakın olarak pek çok sivil ve dini mimari inşasını gerçekleştirmişlerdir. Bir Balyan Ailesi üyesinin eseri olan Küçük Mecidiye Cami’de bu eserlerin arasında yer almıştır. Ayrıca Balyan ailesinin elinden çıkan eserlerin kendine has dekoratif özelliklerinin olduğundan söz edilmiştir. Mimari ve süslemedeki değişim, 16. yüzyıldan başlayarak, Osmanlı’nın son dönemine kadar etkili olmuş ve batılılaşma hareketlerinde kendini göstermiştir. Bu dönemler içerisinde sivil ve dini mimaride pek çok eser yapılmıştır. Ancak zaman içerisinde yaşanan tahribatlar sonucunda günümüze pek çoğu ulaşamamıştır. V Tezimin konusunu oluşturan Küçük Mecidiye Cami’nin dış cephe ve iç mekân süsleme özellikleri incelenmiş, alt başlıklarla anlatılmıştır. Konusu edilen süsleme üslup ve teknikleri, çeşitleri görseller eşliğinde belgelenmiştir. Osmanlı’nın son dönemine damgasını vuran; batılı mimari ve süsleme sanatı uygulama alanı olarak dini mimaride de önemli eserler vermiştir. Bunlardan biri olan Nuruosmaniye Camii ile Küçük Mecidiye Camii arasında çalışmanın son bölümünde bir karşılaştırma yapılmıştır. Böylece batılı sanat akımlarının etkisiyle, süsleme alanın da meydana gelmiş olan değişikliklerin karşılaştırılması yapılmıştır. Süsleme üsluplarının üzerinde durulmasıyla, dönemin mimari, süsleme ve dekorasyonu hakkında daha detaylı bilgi sahibi olunmuştur. Sonuç olarak; bu araştırmada konu edilen Küçük Mecidiye Caminin; planı, cephe düzenlemesi, iç mekân düzenlemesi ve süsleme özelliklerinin uyguluma şeklinde Batılı etkilerin doğrudan kullanılmadığı, kendi süsleme üslubumuz içerisinde yeniden ele alınarak eserler üzerindeki uygulamalarda yer aldığı görülmüştür. VI SUMMARY Küçük Mecidiye Mosque is an important work of art for the Ottoman religious architect that was constructed by Abdulmecid (1839-1861). This mosque helped us to be informed by its variations at interior and exterior decorations. Variations at decorational and architectural fields by westernizing effects were observed. Abdulmecid affected from western culture too much after he had declared Tanzimat. At this period, it was agreed that western countries are better at technical and military issues. Therefore, Ottoman Empire had prefered the foreign architects against locals at architecture field because of the inspiration to western culture. The other reason for this, turkish architects were not considered to conform to demands because of their classical styles. Balyan family that is in the foreign architects, loomed large in 19th century. They chad constructed so many religious and civil structures which are close to the palace. Moreover, Küçük Mecidiye Mosque is one of the Balyan family member work. Additionally, structures which are constructed by Balyan family members, were considered that they have original attributes. Altering at architecture and decorations had begun since 16th century and continued untill the last period of Ottoman Empire, and affected to westernizing operations. Although, so many religious and civil structures were made at these times, so few works remained today because of the damages. All the interior and exterior decoration attributes of Küçük Mecidiye Mosque which is my thesis subject, were researched and explained by the subheadings. These decoration styles are documanted with the visual objects. VII Westernish architectural and decorative art gave many important works at religious architect. One of this works that is Nuru Osmaniye Mosque was compared between Küçük Mecidiye Mosque at the last part of this research. In this way, exchanges of westerner decoration at this field was compared. Decorative and architectural art of this period was informed more by the emphasizing on designing attributes. In conclusion, it was understood that inetrior and exterior decoration, and the plan of the Küçük Mecidiye Mosque, which is the subject of this research, had not been applied the wersternish influences directly. It is observed that our decorative style had been modified to the applications.