Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Selçuk Beşir Demir
Danışman: HAMZA AKENGİN
Özet:SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMINA GÖRE TASARLANMIŞ HİKÂYELERİN ETKİLİLİĞİ Bu çalışmada, 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda var olan kazanımlarla bağlantılı özgün hikâyeler tasarlamak ve tasarlanan hikâyelerin etkililiğini bilimsel ölçütlere göre belirlemek amaç edinilmiştir. Bu amaç doğrultusunda tez kapsamında 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nın İletişim ve İnsan İlişkileri ünitesiyle ilgili; “Çocuk Kalbi” ve “Bir Bayram Sabahı” isimli hikâyeler, Ülkemizde Nüfus ünitesiyle ilgili; “Beklenen Vuslat” ve “Mum Misali” isimli hikâyeler, Türk Tarihinde Yolculuk ünitesiyle ilgili; “Renk Cümbüşü” ve “Geçmişin İzleri” isimli hikâyeler, Ekonomi ve Sosyal Hayat ünitesiyle ilgili; “İnce Ruh” isimli hikâye, Yaşayan Demokrasi ünitesiyle ilgili; “Sacayak” ve “Tercih” isimli hikâyeler, Ülkeler Arası Köprüler ünitesi ile ilgili olarak; “Uzanan Bir El” isimli hikâye olmak üzere toplam 10 hikâye tasarlanmıştır. Tez kapsamında tasarlanan her hikâye; öğretim programı, öğrenci düzeyi, içerik, dil ve anlatım olmak üzere dört ana başlık altında araştırmacı ve ilgili alan uzmanları tarafından ayrıntılı olarak incelemeye tabi tutularak, her hikâye yeniden şekillenmiştir. Daha sonra sosyal bilgiler derslerinde kullanılabilecek edebi ürünlerin taşıması gereken özelliklere göre yeniden şekillendirilen hikâyeler üzerinde pilot uygulama yapılmıştır. Bu araştırma, genel olarak nitel araştırma yöntemleriyle yürütülmüş olsa da araştırmada, nicel araştırma yöntemlerinden de yararlanılmıştır. Araştırmada, karmaşık ve zor bir sürecin incelenmesi amaçlandığından ve tezi hazırlayanın uygulama sürecinde araştırmacı-öğretmen olarak yer almasından dolayı, bu tezde nitel araştırma desenlerinden eylem araştırması tercih edilmiştir. Araştırmanın uygulama süreci, Muş Merkez Vali Adil Yazar İlköğretim Okulu’nun 7/A sınıfında öğrenim gören 5 erkek 5 kız olmak üzere 10 odak öğrenciyle birlikte gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama araçları ise; Katılımlı Gözlem, Görüşme, Doküman İncelemesi, Araştırmacı Günlüğü, Öğrenci Günlükleri ve Sosyal Bilgiler Dersi Tutum Ölçeği olarak ifade edilebilir. Nitel verilerin analizi sürecinde, tüm ham veriler bilgisayar ortamına aktarılarak kodlama aşamasına geçilmiştir. Toplanan verilerin analizinde rehberlik edecek bir kavramsal yapı olmadığından dolayı, verilerin kodlanması, “verilerden çıkarılan kavramlara göre yapılan kodlamalar” biçiminde yürütülmüştür. Araştırmacı, var olan verileri baştan sona iki defa okuyarak bütüncül bir bakış açısı kazanmaya çalışmış daha sonra verileri anlamlı bölümlere ayırmış ve her bölümün kavramsal olarak ne ifade ettiğini belirlemeye çalışmıştır. Tasarlanan her bir hikâye altında gruplanan; görüşmeler, gözlemler, dokümanlar ve günlüklerin dijital ortama aktarılması sonucunda ortaya çıkan her trankript, satır satır ve cümle cümle okunarak araştırmanın amacı çerçevesinde önemli olan boyutlar ortaya çıkartılmış ve doğrudan verilerden hareketle kodlar belirlenmiştir. Araştırmacı kodlardan yola çıkarak, verileri genel düzeyde açıklayabilen ve kodları bir kategori altında toplayabilen temalara ulaşmaya çalışmıştır. Araştırmada elde edilen temalar bulunurken kodlar bir araya getirilmiş ve incelenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda, kodlar arasındaki ortak ve farklı yönler bulunarak tematik kodlama süreci gerçekleştirilmiştir. Tez kapsamında tasarlanan hikâyelerin 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı’nda var olan kazanımların öğrencilere aktarılması sürecinde etkili olduğu belirlenmiştir. Hikâyeler programda yer alan değer ve becerilerin öğrencilere kazandırılması sürecinde doğrudan etkili olmuştur. Ayrıca hikâyelerin, öğrencilerin programda var olan üniteler kapsamındaki öğrenmelerini desteklediği ve mevcut öğrenmeleri de pekiştirdiği saptanmıştır. Hikâyeler sosyal bilgiler öğretim sürecine canlılık katarak, derse yeni bir soluk getirmiştir. Ayrıca hikâyelerin, öğrencilerin sosyal bilgiler dersine yönelik tutumlarını olumlu yönde etkilediği sonucuna varılmıştır. Tez kapsamında tasarlanan hikâyelerin yukarıda belirtilen hususların dışında sosyal bilgiler dersine birçok noktada katkı sağladığı tespit edilmiştir. Araştırma elde edilen bulgular sonuç bölümünde ayrıntılı olarak tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Edebiyat Temelli Sosyal Bilgiler, Hikâye Temelli Sosyal Bilgiler Öğretimi, Edebi Ürün, Hikâye, Oluşturmacılık, Nitel Araştırma, Eylem Araştırması ABSTRACT THE EFFECTIVENESS OF STORIES DESIGNED UPON SOCIAL STUDIES CURRICULUM The purpose of this study is to design stories in accordance with the target gains specified in Social Studies Program and to find out the effectiveness of the stories designed as to the scientific criteria. In relation with this purpose, total ten stories were designed in the scope of the study including the stories named “Kiddy Heart” and “A festive morning” concerning Communication and Human Relations Unit of the 7th Grades Social Studies Program, “Prospective Return” and “Like a Candle” concerning Population in Our Country Unit, “Blazonry” and “The ashes of the Past” concerning Travelling in Turkish History Unit, “Fine Spirit” concerning Economy and Social Life Unit, “Trivet” and “Preference” concerning Living Democracy Unit, and “A helping hand” concerning Bridges between Countries Unit. Being examined thoroughly under four fundamental topics including the program, student levels, content, language and expression by related researchers and field experts, each story designed in the scope of this study has been reshaped. Afterwards, the stories reshaped as to the literary features compatible with social studies lesson contents were tested. Although this study was generally carried out via qualitative research methods, quantitative research methods were also used. Since it was aimed to observe a hard and complicated process and the author participated in the study as a researcher-teacher during the implication period, an action research being one of the qualitative research patterns was preferred in this study. The implication process of the study was carried out with 10 focal students, five of whom are boys and five of whom are girls, in Class 7/A of Muş Vali Adil Yazar Elementary School. The data collection tools in the study can be defined as attended observation, interviewing, document analysis, a researcher’s diary, students’ diaries and a social studies lesson attitude scale. During the process of qualitative data analysis, following the transfer of the raw data to the electronic medium, encoding stage was launched. Since there was not a conceptual structure to guide in the analysis of the data collected, encoding of the data was carried out in the form of codes “encoded as to the concepts obtained from the data.” The researcher tried to gain a whole point of view reading the available data twice thoroughly and then divided the data into meaningful parts and tried to determine what each part signifies conceptually. Important aspects in accordance with the purpose of the researcher were revealed by reading each transcript obtained during the transfer of the interviews, observations, documents and diaries which were grouped under each designed story to the electronic medium and the codes were set directly referring the data processed. Referring to the codes, the researcher tried to reach the themes able to explain the data at an overall level and collect the codes in a single category. When the themes in the research were obtained, the codes were combined and examined. As a result of the examination, the thematic encoding process was implemented, finding out the common and distinct aspects. The stories designed in the scope of the study were found to be effective in the process of transferring the gains aimed in 7th Grades Social Studies Curriculum to the students. The stories were directly effective during the acquisition of objective values and skills targeted in the program. Moreover, it was found out that the stories encouraged the students to learn the subjects in the scope of the units in the program and reinforce their learning process. As well as reinforcing the process of social studies learning, the stories also breathed new life into the lesson. Furthermore, it was found out that the stories affected the attitudes of the students to social studies lesson in a positive aspect. Apart from the points mentioned above, the stories designed in the scope of this study also supplemented social studies lessons in many respects. The findings obtained were discussed in detail in the conclusion part of the study. Key Words: Literature Based Social Studies, Story Based Social Studies Teaching, Literary Product, Story, Constructivism, Qualitative Research, Action Research