Yönetici akademisyenlerin akademik liderlik algısı üzerine bir inceleme


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İSMAİL KARSANTIK

Danışman: AYŞEN BAKİOĞLU

Özet:

YÖNETİCİ AKADEMİSYENLERİN AKADEMİK LİDERLİK ALGISI ÜZERİNE BİR İNCELEME Yönetici akademisyenlerin akademik liderlik bağlamında profesyonel gelişimlerinin sağlanmasının örgüt kültürüne de nüfuz ederek örgüt kültürünü değişim ve yeniliğe açık bir hale getirmesi ve çağdaş akademik birimleri oluşturarak öğretimin ve akademik faaliyetlerin en etkili ve yüksek seviyeye getirilebilmesi için akademik liderlik eğitimi programlarının tasarlanması ve uygulanmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bireysel dinamiklerin sürekli ve hızlı değişimi göz önünde bulundurulduğunda yükseköğretim kurumlarının belirtilen dinamizmi yakalamasının hatta dinamizme önayak olması gerektiği düşünülmektedir. Yükseköğretim kurumlarının sürekli gelişim gösteren ve modern çizgiyi yakalamak için değişim ve gelişim içinde olan kurumlar olması akademik liderliğin önemini daha da artırmaktadır. Akademik liderlik kavramı yükseköğretim kurumlarının belirlenen hedefe ulaşmasını sağlamasının yanı sıra bu kurumların hedef belirleyen konumuna getirilmesinde de önemli olduğu düşünülmektedir. Yönetici akademisyenlerin akademik liderlik bağlamında profesyonel gelişimlerinin sağlanmasının örgüt kültürüne de nüfuz ederek örgüt kültürünü değişim ve yeniliğe açık bir hale getirmesi ve çağdaş akademik birimleri oluşturarak öğretimin ve akademik faaliyetlerin en etkili ve yüksek seviyeye getirilebilmesi için akademik liderlik eğitimi programlarının tasarlanması ve uygulanmasının önemli olduğu düşünülmektedir.Bu çalışmanın genel amacı sürekli değişim ve yenileşmenin sağlandığı günümüz koşullarına ayak uydurabilecek akademik liderlerin zaman ve koşullarla beraber değişen rollerine, becerilerine ve yetkinliklerine ilişkin yönetici akademisyenlerin akademik liderlik algılarını incelemektir. Mevcut çalışmanın bulgularının yükseköğretim kurumlarında uygulanan yönetim politikalarına yön vererek gelişime ve değişim kültürünü benimsemiş akademik kurumların oluşumuna katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu araştırmanın temel amacını ise yönetici akademisyenlerin akademik liderlik bağlamında profesyonel gelişim ve örgüt kültürüne ilişkin algılarını incelemektedir. Fenomenoloji yönteminin kullanıldığı aAraştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinde bulunan 4 kamu üniversitesinden yönetici olma koşulu ile toplam 30 akademisyen oluşturmaktadır. Mevcut çalışma için yarı yapılandırılmış görüşme soruları hazırlanmıştır. Görüşme sorularının hazırlanması sürecinde teorik ve uygulamalı kaynaklardan yararlanılmıştır. Görüşme sorularının hazırlanmasının ardından 8 yönetici akademisyen ile pilot çalışma yapılmıştır. Bu çalışma ışığında görüşme soruları yeniden gözden geçirilmiş ve 4 uzmandan alınan dönütler ile yeniden düzenlenerek görüşmelere başlanmıştır. Verilerin toplanması için yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcılardan izin alınarak görüşmeler sesli olarak kayıt altına alınmıştır. Görüşmelerin ses kayıtları transkript edilmiş ve görüşme verileri içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada akademik liderliğin boyutları olan akademik liderlik rollerinin, akademik liderlik rollerine engellerin, akademik liderlik rollerine ilişkin engellerin aşılmasının ve akademik liderliğe ilişkin en büyük ve etkili başarının Türkiye’de kamu üniversitelerinde nasıl gerçekleştirildiği yönetici akademisyenlerin algılarına göre belirlenmeye çalışılmıştır. Yönetici akademisyenlerin akademik liderliğe ilişkin sorulara verdikleri cevaplar ışığında algılanan akademik liderlik rollerinin çoğunlukla gerçekleştirildiği görülmüştür. Akademik liderlik rollerinin gerçekleştirilemediği durumlarda ise farklı çözüm önerileri sunulmuştur. Akademik liderlik rollerine engel olarak çoğunlukla yönetici akademisyenlerin kendilerinin ve meslektaşlarının alışkanlıkları ve idari politikalar ön plana çıkmıştır. Belirtilen engellerin aşılmasında ise iletişim ve kişisel ilişkiler sağlanması öne çıkarken özgürlükçü çalışma ortamına, tecrübe paylaşımına, farkındalıkların oluşturulmasına, şeffaflığa ve kurumsallaşmaya değinilmiştir. Akademik liderlik rollerine ilişkin engellerin aşılmasında kullanılan çözüm önerileri sonucunda ise en büyük ve etkili başarının çoğunlukla akademik birimin büyümesine katkıda bulunmak olduğu vurgulanırken öğretimin niteliğinin artırılması, iletişim kanallarının açılması, yenilik ve değişimin bağlı bulunulan birime hâkim olması, barışçıl ve özgürlükçü bir çalışma ortamının oluşturulması ve karşılaşılan problemlerin çözümüne katkıda bulunulması belirtilmiştir. Akademik liderliğin örgüt kültürüne olan etkisi incelendiğinde ise değişim ve yeniliğe açık, tecrübe paylaşımının gerçekleştiği bir akademik birim oluşmasında akademik liderlik kavramının etkili olduğu düşünülmektedir. Ayrıca katılımcıların karar alma süreçlerine ilişkin görüşleri alındığında, oldukça farklı karar alma süreçlerinde bulunulsa da genellikle kişisel ilişkilerin kullanımının süreci hızlı ve etkili olmasını sağladığı belirtilmiştir. Buna ek olarak akademik birimler içerisinde yapılan toplantıların, formal yolların kullanılmasının, ortak ihtiyaçlar çerçevesinde karar alınmasının, sürece pasif katılımın sağlanmasının ve bölüm ziyaretlerinin rutin hale getirilmesinin bu bağlamda etkili olduğu belirtilmiştir. Yönetici akademisyenlerin profesyonel gelişimlerine ilişkin yöneltilen sorulara verdikleri cevaplar neticesinde ise yönetici akademisyenlerin herhangi bir akademik liderlik eğitimi almadığı ve bu sebeple profesyonel gelişimlerini sağlamak için çoğunlukla tecrübe paylaşımlarında bulundukları belirlenmiş ve süreli yayınların, yönetmeliklerin, e-öğrenme portalının ve katılım gösterilen kongre ve seminerlerin de profesyonel gelişimlerinde etkili olduğu vurgulanmıştır. Çalışma sonucunda yönetici akademisyenlerin akademik liderlik bağlamında profesyonel gelişimlerini sağlamasının başta tecrübe paylaşımı olmak üzere kongre ve seminerler ve üniversitelerin sağladığı maddi imkânlar yoluyla gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Ayrıca yönetici akademisyenlerin idari görevlerinin, akademik liderlik bağlamında profesyonel gelişimlerine ayırdıkları zamanı azalttığı belirtilmiştir. Öte yandan zaman yönetimini etkili bir şekilde yapan katılımcıların herhangi bir akademik ve öğretici faaliyetten geri kalmadığı sonucuna da ulaşılmıştır. Bu duruma bakıldığında akademik liderlik eğitiminin yönetici akademisyenlere önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Akademik liderlik, profesyonel gelişim, örgüt kültürü ABSTRACT AN INVESTIGATION INTO ADMINISTRATOR-SCHOLARS’ PERCEPTIONS ON ACADEMIC LEADERSHIP When the constant and rapid changes in individual dynamics are taken into account, it is considered that higher education institutions need to adapt and even to initiate the dynamism. Academic leadership becomes more important when higher education institutions turn into the institutions which develop continuously and change in order to achive modernism. The concept of academic leadership is regarded as important in not only enabling higher education institutions to achieve the pre-determined goals, but also turning them into the position in which they can set the goals. Within this context, it seems important to design and implement academic leadership training programs for making the organizational culture open to changes and innovations by ensuring administrator-scholars’ professional development in terms of academic leadership and for developing more effective educational and academic activities by establishing contemporary academic units. The overall purpose of this study is to investigate administrator-scholars’ perceptions on academic leadership with regard to changing roles, skills and competencies of academic leaders who will be able to keep up with today’s constantly changing and renewing conditions. It is considered that findings of the present study will contribute to the development and constuction of academic institutions that are able to adopt the culture of change by providing guidelines for administrative policies implemented in higher education institutions. The primary purpose of this study is to investigate the administrator-scholars’ perceptions on professional development and organizational culture with respect to academic leadership. In the study designed with phenomenology method, the study group was consisted of 30 scholars who had administrative positions at four state universities located in Istanbul in 2014-2015 academic year. Semi-structured interview questions were prepared for data collection. Theoretical and practical sources were utilized in the process of preparing interview questions. Then, piloting was conducted with eigth scholars. Considering the results of pilot study, the interview questions were revised and reorganized in accordance with the feedback obtained from four experts. Face-to-face interviews were conducted with the participants for data collection. With this purpose, the study case was determined as the investigation into perceptions of scholars from four state universities on academic leadership by taking their administrative positions into consideration. Then, semi-structured interviews were conducted with 30 scholars on condition that being an administrator in faculties, departments and divisions with a large number of faculty members. The interviews were recorded by asking the participants’ permissions. Voice records of the interviews were transcribed and the obtained data were analyzed with content analysis method. Findings of the study presented how the dimensions of academic leadership which are academic leadership roles, obstacles to academic leadership roles, overcoming the obstacles to academic leadership roles and their greatest and most effective success for academic leadership were performed in state universities of Turkey according to administrator-scholars’ perceptions. When the administrator-scholars’ responses to the questions about academic leadership were examined, it was observed that the perceived academic leadership roles were mostly fulfilled by administrator-scholars. Different solutions were suggested when academic leadership roles were not fulfilled. Administrator-scholars’ and their colleagues’ habits and administrative policies were mostly highlighted as obstacles to academic leadership roles. Communication and personal affairs were emphasized and a liberal work environment, experience share, raising awareness, transparency and institutionalization were addressed for overcoming these obstacles. As a result of solution suggestions for overcoming the obstacles to academic leadership roles, their greatest and most effective success was mostly pointed out as contributing to development of academic units. This was followed by increasing the quality of instruction, opening communication channels, dominating the affiliated unit with innovation and change, establishing a peaceful and liberal work environment, contributing to solutions of the confronted problems, improving physical conditions, distributing the workload equally, valuing individuals and their works, and administering the justice as their greatest and most effective success. When the effect of academic leadership on organizational culture was examined, the concept of it academic leadership was observed to be effective in establishing an academic unit which is open to change, innovation and experience share. Additionally, the participants’ views on their decision-making processes showed that use of personal affairs generally enabled the process to be rapid and effective even though they were involved in quite different decision-making processes. Within this context, it was also found to be effective to make meetings in theacademic units, use formal ways, make decisions considering common needs, ensure passive participation in the process, make the department visits routine and finally participate in the process via electronic media. When the administrator-scholars’ responses to the questions about their professional development were considered, it was determined that the administrator-scholars got no training in academic leadership and therefore they mostly shared experience for their professional development. Periodicals, regulations, e-learning portals, and congresses and seminars were also emphasized to be effective for their professional development. As a result of the study, it was indicated that the administrator-scholars promoted their professional development within the context of academic leadership through firstly experience share and then congresses, seminars and financial opportunities provided by universities. On the one hand, it was stated that administrative duties of administrator-scholars decreased the time they allocated for their professional development within the context of academic leadership. On the other hand, the participants who had effective time management skills were found not to fail to do any academic and instructional activities. When considered from this aspect, an academic leadership training is thought to make important contributions to administrator-scholars. Keywords: Academic leadership, professional development, organizational culture