KİMYA ENDÜSTRİLERİNDE PATLAMA VE YANGINLARIN ÖNLENMESİ VE VAKA ÇALIŞMALARI


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: İngilizce

Öğrenci: Ufuk Mevlevioğlu

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): M.A. Neşet Kadırgan

Eş Danışman: Gökçen Alev Çiftçioğlu

Özet:

Bu çalışmada, iş yerlerinde karşılaşılabilen patlama ve yangın risklerini değerlendirmek ve bu risklere karşı alınabilecek önlemleri belirlemek için Türkiye’nin ulusal mevzuatı ve TSE standartlarında belirtilen yöntemler incelenmekte ve hayali bir kimya tesisine uygulanmaktadır. Tanklar, silolar veya diğer iş ekipmanlarından ortama yanıcı gaz, sıvı veya tozların boşalabileceği tüm olası salım kaynakları incelenerek farklı yöntemlerle değerlendirilmeli ve sınıflandırılarak gerekli önlemler alınmalıdır. Hayali tesisimizdeki solvent tankı ve pompası için yaptığımız değerlendirmelerde, tank içerisinin Bölge 0 olarak sınıflandırılabileceği, pompa etrafında ise çeşitli mühendislik yaklaşımlarıyla farklı patlayıcı ortam değerlendirmeleri yapılabileceği sonuçlarına varılmıştır. Polimer toz besleme hunisi için yapılan değerlendirmede, huni içerisinin Bölge 20 olarak sınıflandırılabileceği, huni etrafında oluşabilecek patlayıcı ortamın tehlike mesafesinin ise, ilgili standartta verilen nitel yöntemlere dayanarak tahmini olarak nasıl yapılabileceği gösterilmiştir. Hidrojen tüpü için yapılan değerlendirmede, kaçak kesit alanının, tehlikeli bölge sınıflandırmasına etkisi incelenmiş, hem bölge sınıfına hem de mesafesine önemli etkileri olduğu gösterilmiştir. Bir doğalgaz vanası için yapılan değerlendirmede ise, 400 mbar ve daha düşük basınçlı doğalgaz hatlarının etrafındaki olası tehlikeli bölgelerin mesafelerinin genellikle ihmal edilebilir olacağı tespit edilmiştir. Sınıflandırılmış olan tüm tehlikeli bölgelerin dahilinde kullanılabilecek cihazların kategorileri ve diğer özellikleri belirlenmiş, bu bölgelerde patlama ve yangınlara karşı alınabilecek temel önlemler örneklenmiştir. Sonuç olarak kimya endüstrisinde sıkça rastlanabilecek tanklar, pompalar, vb. ekipmanlarla ilgili deneysel veriler üretilmesine ve Türkiye’de, yanıcı tozlarla ilgili standart testleri yapabilecek akredite laboratuvarlara ihtiyaç duyulduğu vurgulanmıştır.