Kimya eğitiminde kavram yanılgısı ve giderilme uygulamaları: Literatür analizi.


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İLKNUR CEYHAN

Danışman: Musa Üce

Özet:

Fen bilimleri, özellikle kimya, soyut fikirler içerdiği için öğrenciler tarafından anlaşılması zor bir disiplin olarak görülmektedir. Yapılan çalışmalarda, öğrencilerin çevrelerindeki gerçek dünya olaylarıyla ilgili çeşitli fikir ve inançlarla fen sınıflarına geldiklerini ve bunların sıklıkla bilimsel çevrelerce kabul edilenlerden farklı olduklarını ortaya koymaktadır. Öğrencilerin zihinlerinde var olan ve tecrübelerine dayanan ön bilgiler ulusal ve uluslararası çalışmalarda belirtildiği gibi çoğunlukla bilimsel açıdan yanlış olmaktadır. Bu ön bilgilerin sıradan ya da geleneksel öğretim yöntemleriyle değiştirilmesinin zor olduğu ifade edilmektedir. Geleneksel öğretim yöntemleriyle pek fazla değiştirilemeyen bu yanlış bilgiler kavram yanılgısı olarak adlandırılmaktadır. Kavram yanılgılarının oluşmasındaki nedenleri genel olarak şu şekilde sıralamak mümkündür: Daha önceden edinilen yanlış ön bilgiler ve tecrübeler, günlük dilde sıklıkla kullanılan kavramların bilimsel dilde farklı anlamlara gelmesi, kavram öğretimine uygun bir öğretim programının ve materyalinin tasarlanmayışı, kavramların gündelik yaşamla ilişkilendirilmemiş olması şeklinde sıralanabilir. Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme Kuramına göre; öğrenme, bireyin çevresiyle birebir etkileşimi sonucu bilgiyi kendi zihninde yapılandırmasıyla gerçekleşmektedir. Her öğrencinin yeteneği ve tecrübesi doğrultusunda bilgisini ve kavramlarını kendisi oluşturduğu için, öğrencinin mevcut bilgi birikiminin yeni bilgiye veya uyarımlara anlam vermede çok önemli olduğu vurgulanmaktadır. Bu nedenle yapılandırmacı öğrenme teorisine göre, öğrencinin ön bilgileri kavram yanılgısı içeriyorsa bunların doğru bir şekilde giderilmesi gerekir. Bundan dolayı kavram yanılgılarının belirlenmesine ve yanılgıların giderilmesine yönelik araştırmalar kimya eğitimine büyük katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada kimya eğitimi alanında öğrenciler tarafından soyut, karmaşık ve anlaşılması zor olarak nitelendirilen çözünürlük dengesi, kaynama kavramı, kovalent bağlar, iyonik bağlar, elementlerde aktiflik kavramı, kimyasal denge, kimyasal tepkimelerde enerji, kimyasal tepkimelerde reaksiyon hızı, asitler ve bazlar, gazlar, fiziksel ve kimyasal değişme, elektrokimya, karışımların yapısı ve iletkenliği, yoğunlaşma gibi konularda literatürde tespit edilmiş kavram yanılgıları incelenmiş, bu yanılgıların giderilmesinde kullanılan yöntemler üzerinde durulmuş ve bu çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak kimya eğitiminde-özellikle soyut konularında-birçok kavram yanılgısı tespit edilmiş olup, bu yanılgıların giderilmesinde yapılandırmacı öğrenme teorisi çerçevesinde geliştirilen yöntemlerin kullanıldığı literatürden saptanmıştır.