Türkiye Türkçesi Çatı Şekilleri ve İşlevleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEDA YILMAZ

Eş Danışman: Özlem Deniz Yılmaz

Danışman: Mustafa Sinan Kaçalin

Özet:

Araştırmada çatı kavram ve teriminin kapsamı, bu kategoriyi oluşturan şekillerin öz nitelikleri ve söz konusu şekillerin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütlerin neler olması gerektiği konuları üzerine durulmaktadır. Çalışmada Türkiye Türkçesi çatı şekilleri işlevsel dil bilimi metodu kullanılarak ele alınmış ve söz konusu şekiller kullanıldıkları bağlamda yerine getirdikleri işlev göz önünde bulundurularak sınıflandırılmıştır. Çatı şekillerinin işlevlerinin hatasız ve eksiksiz bir biçimde ortaya konulabilmesi için Çağdaş Türk edebiyatı malzemesinden ve konuşmalardan yararlanılmış ve birleşiminde çatı şekillerinin yer aldığı fiil kelime şekillerinin işlevleri tarama yöntemiyle elde edilen örneklerle de sınanmıştır. Türkiye Türkçesi çatı kategorisinin ettirgen, edilgen, dönüşlü ve işteş olmak üzere dört özel kategoriden oluştuğu, çatı şekillerinin sahip oldukları özel işlevlerinden dolayı türetme ya da çekim eki kategorilerinden herhangi birine konulamadığı, Hint-Avrupa dillerinde gözlenebilen etken ve medial (orta) çatı’nın Türkiye Türkçesinde bulunmadığı vb. sonuçlara ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Dil Bilimi, Çatı, Çatı Kategorisi, Türkçe Eğitimi. ABSTRACT The research focuses the voice concept and explanation of the term, determining the quality of the morphemes which make up this category and what it should be the criteria which used for the classification this forms. In the study, voice morphemes in Turkey Turkish are discussed by using the method of functional linguistics and the forms are classified by considering the functions they carry. To determining accurately and completely voice forms functions, Contemporary Turkey Turkish literature material and speeches are utilized, and verb forms which include in their combination voice forms, it has been tested with examples which is obtain by using screening procedure, too. Voice category in Turkey Turkish consist of four elements: causative, passive, reflexive and reciprocal; because of their special functions, voice forms can’t put into any of the categories, such as derivation or inflection; active and middle voice, which appears in Indo-European languages, don’t exist in Turkey Turkish conclusions were reached. Key Words: Linguistics, Voice, The Category of Voice, Turkish Training.