Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mustafa Yasin Irmak
Danışman: OSMAN TALAT SABUNCUOĞLU
Özet:Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), dikkat problemleri, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri ile kendini gösteren çocukluk çağının en sık görülen nörogelişimsel bozukluklarındandır. DEHB’nin ortaya çıkma nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte birçok biyopsikososyal nedenden etkilendiği düşünülmektedir. Bu etkenlerden biri olan anne sütünün DEHB’den koruyucu olduğu çalışmalarda gösterilmiş fakat sadece anne sütü alım sürelerinin DEHB’li çocukların yürütücü işlevlerine ve bilişsel düzeylerine etkisi araştırılmamıştır. DEHB’nin yürütücü işlevselleri ve zeka testlerini özellikle performans bölümünü olumsuz etkilediği düşünülmektedir. Bu çalışmada DEHB yeni tanısı alan çocuklarda sadece anne sütü alım süresinin bilişsel düzeye ve yürütücü işlevlere etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. DEHB yeni tanısı alan 7-16 yaş arasında 6 aydan az sadece anne sütü alan grup (n: 33) ile yaş ve cinsiyet olarak eşleştirilmiş DEHB yeni tanısı alan 6 ay ve daha fazla sadece anne sütü alan gruptaki (n: 36) olguların sosyodemografik özellikleri ayrıntılı bir formla, klinik değerlendirilmeleri Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli (ÇDŞG-ŞY-T) ile değerlendirildi. Katılımcıların ebeveynlerine Güçler Güçlükler Anketi, Conners’ Anababa Derecelendirme Ölçeği (CADÖ-48), Öğrenme Bozukluğu Belirti Tarama Listesi, çocuklara ise Çocukluk Çağı Anksiyete Tarama Ölçeği ve Depresyon Ölçeği verildi. Çocukların zeka düzeyini değerlendirmek için WISC-R testinin dört alt testi, yürütücü işlevleri değerlendirmek için Stroop Testi, Wiskonsin Kart Eşleme Testi (WKET) ile Sözel Akıcılık Testi uygulandı. Çalışmamız sonucunda her iki grup WISC-R ve WKET sonuçları açısından karşılaştırıldığında iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmadı. İki grup karşılaştırıldığında, Stroop testinde 6 ay ve daha fazla sadece anne sütü alan DEHB’li çocukların Stroop testi birinci ve ikinci bölümde daha çok düzeltme yaptıkları ve ikinci bölümü daha geç tamamladıkları; 6 aydan az sadece anne sütü alan DEHB’li çocukların ise üçüncü bölümde daha çok düzeltme yaptıkları istatistiksel olarak anlamlı bulundu. Sözel Akıcılık Testinde ise 6 aydan az sadece v anne sütü alan DEHB’li çocukların “S” harfi ile daha çok doğru kelime ürettikleri ve daha az hata yaptıkları istatistiksel olarak anlamlı saptandı. Sonuç olarak bu çalışmada DEHB’li çocuklarda sadece anne sütü alım süresinin çocuğun bilişsel düzeyine etkisinin olmadığı düşünülmüştür. İki grup karşılaştırıldığında yürütücü işlevleri değerlendiren testlerden WKET üzerine sadece anne sütü alım sürelerinin anlamlı bir etkisinin olmadığı gösterilmesine rağmen iki grup Stroop ve Sözel Akıcılık Testi sonuçları açısından karşılaştırıldığında farklı istatistiksel sonuçlar saptanmıştır. Bu sebeple DEHB’li çocukların sadece anne sütü alım sürelerinin yürütücü işlevlere etkisini değerlendiren farklı testlerle yapılacak geniş kapsamlı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Anahtar kelimeler: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, anne sütü, yürütücü işlevler, biliş, zeka, çocuk ve ergen vi ABSTRACT Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) manifests with attention problems, hyperactivity and impulsivity symptoms and it is one of the most common neurodevelopmental disorders of childhood. Although the main cause of ADHD is unknown, it’s thought that numerous biopsychosocial factors have a role in the etiology of ADHD. Breastfeeding, one of these factors, has been shown to be protective from ADHD, but children with ADHD have not been studied about effect of the duration of exclusive breastfeeding on executive functions and cognitive levels. ADHD is thought to affect negatively executive functions and intelligence tests, in particular performance sub-tests. This study aimed to investigate impacts of exclusive breastfeeding on cognitive level and executive functions in newly diagnosed children with ADHD. Between 7-16 years old, drug naive, newly diagnosed children with ADHD who were exclusively breastfed less than 6 months (n = 33) were matched by age and gender with drug naive, newly diagnosed children with ADHD who were exclusively breastfed 6 months and more (n=36). The children were evaluated with Kiddie Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia Present and Lifetime Version (K-SADS-PL) for diagnoses of ADHD and coexisting psychiatric disorders. Sociodemographic characteristics of children evaluated with a detailed form. Parents of participants filled out Strengths and Difficulties Questionnaire, the Conners' Parent Rating Scale (CPRS-48), Learning Disorder Symptom Checklist, Childhood Screening Scale for Anxiety of parents. Children were given Childhood Screening Scale for Anxiety of children and Depression Scale. In order to assess IQ level of the children the four sub-tests of WISC-R was performed. Additionally, the Stroop Test, Wisconsin Card Sorting Test (WCST) and the Verbal Fluency Test were applied to assess executive functions. The results of WCST and WISC-R were compared and no statistically significant difference between the two groups was found. Children with ADHD who were six months or more exclusively breastfed made more corrections in the first and second section of Stroop test and they completed the second section lately; the comparison group made more corrections in the third section of Stroop test which vii were all found to be statistically significant. Moreover, in the letter "S" section of the The Verbal Fluency Test, children with ADHD who exclusively breastfed less than 6 months produced more corrects words and made less mistaken compared to the other group. These findings were also statistically significant. As a result, duration of the exclusive breastfeeding in children with ADHD had no effect on the cognitive level of the children. Although no statistical significance was found between two groups on the WCST, results of the Stroop and Verbal Fluency Test, assessing of executive function, were different. Therefore, while assesing the effect of duration of exclusive breastfeeding in executive functions children with ADHD, more comprehensive and detailed studies are needed. Keywords: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, breastfeeding, executive function, cognition, intelligence, child and adolescent.