İsveç'te coğrafya eğitim-öğretiminin müfredat, metot ve araç-gereç açısından değerlendirilmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Mustafa Sormaz

Danışman: MEHMET ÜNLÜ

Özet:

ÖZET Bu araştırmada, İsveç'te coğrafya eğitim öğretiminin müfredat, metot ve araç-gereç açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Tarama modeline uygun olarak düzenlenen araştırmanın çalışma grubu olarak, İsveç'in en eski yerleşim yeri olan ve aynı zamanda 13. yüzyıldan beri bir İskandinavya ekonomi, siyaset, kültür ve medya merkezi olan Stockholm'deki merkezi okullar tercih edilmiştir. Burada yapılan gözlemlerde İsveç eğitim sisteminde coğrafya eğitim ve öğretimi; müfredat, eğitim ortamı, materyal ve ders kitapları bakımından doküman inceleme, yerinde gözlem, gezi ve yüz yüze görüşmeler yoluyla derinlemesine incelenmiştir. Yapılan literatür taramasında İsveç'te Coğrafyanın gerek müstakil bir bilim, gerekse bir ders olarak okullarda öğretiminde 20. yüzyılın ortalarında yerel ve küresel sebeplerden dolayı bir duraksama olsa da, son yıllarda elde edilen başarılarla müfredatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Araştırmalar sonunda Coğrafya dersi ve içerdiği konuların eğitimin tüm kademelerinde önemli bir ağırlıkta yer aldığı, İsveç'in sürdürülebilir kalkınması için devlet tarafından önemsendiği görülmüştür. Coğrafya dersi, öğrencilerin okul öncesinden itibaren çevre dostu ve çevre bilinciyle yetişmeleri amacıyla büyük bir özenle planlanmaktadır. İsveç'te öğrencilerin temelden coğrafya derslerini almaları ve kavramalarına özen gösterilmektedir. Bu nedenle İsveç eğitim sisteminde coğrafya eğitimi, okulöncesinden yükseköğretim kademesinin sonuna kadar yer almaktadır. Derslerin yoğunluğu en fazla ilkokul kademesinde olup lise son sınıfa kadar devam etmektedir. Coğrafya derslerinin içeriği sadece yerel coğrafi bilgileri değil, aynı zamanda küresel bir bakışla bölge ve dünya coğrafyasını da kapsamaktadır. Öğrencilerin çevre bilincine ve güncel sorunlara karşı daha duyarlı olmaları ve ülkenin yerel olarak bilinçli kullanılmasını sağlamak amaçlanmıştır. Dolayısıyla, öğrencilerin güncel sorunlara karşı daha bilgili ve temkinli olması bu olayları geciktirici önlemler alınmasının önünü açmıştır. Ayrıca, İsveç'te derslerde öğrencilerin bireysel araştırmalar yapabilmeleri ve kendi coğrafi algı ve bilinçlerini oluşturabilmeleri bakımından öğrenci merkezli öğretim yöntemleri ve saha gezileri tercih edilmektedir. Bu yöntem öğrencilerde farkındalığı arttırmakta ve daha bilinçli olunmasını sağlamaktadır. Ayrıca, İsveç'te dersler sadece teorik olarak değil, aynı zamanda uygulamalı olarak işlenmektedir. Dersin kapsamı; beşerî, ekonomik ve kültürel coğrafya olmak üzere çeşitlendirilmektedir. Derslerde harita, grafik, küre, pusula gibi öğretim araçları etkin olarak kullanılmaktadır. Yükseköğretim seviyesinde bilgisayar ve CBS teknolojilerinin aktif kullanıldığı tespit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen temel sonuçlar şunlardır: Öğrenciler coğrafya derslerinden büyük oranda memnundurlar. Coğrafyayı önemsiz görenler azınlıkta kalmaktadır. Derslerde, öğrencilerin bireysel araştırmalar yapabilmeleri ve kendi coğrafi algı ve bilinçlerini oluşturabilmeleri bakımından öğrenci merkezli öğretim yöntemleri ve saha gezileri tercih edilmektedir. Ancak, öğrenciler derslerin teorik nitelikte olması nedeniyle çok okumak gerektiğinden ve akılda tutmakta zorlandıklarından şikayet etmektedirler. Ayrıca, ders kitapları öğrenci seviyesine göre, açık, anlaşılır ve görsel materyallerle zenginleştirilmiş olarak uzman yazarlar tarafından hazırlanmaktadır. Coğrafya dersi beşeri, ekonomik ve kültürel alanlarda donanımlı bireyler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. İçerdiği konuların eğitimin tüm kademelerinde önemli bir ağırlıkta yer alması, İsveç'in sürdürülebilir kalkınması için önemli görülmektedir. Coğrafya öğretmenlerinin genel öğretmenlik yönetmelikleri gereği kendini geliştirmeye zaman ayırabildikleri, dersin özellikle tutum aktarımıyla ilgili kazanımlarını öğrenciye aktarmada rol model davranışlar sergiledikleri tespit edilmiştir. -------------------- ABSTRACT The study aims to evaluate Geography curriculum, teaching methods and materials in Swedish education system. The study which makes the best use of analyis on the field answers questions concerning social skills & academic success and the correlation (if any) between both variables. The sampling of the study is based on the centralized schools in Stockholm which is the oldest settlement as well as a business, politics and cultural and media center since the 13th century. Thanks to the observations on the spot and interviews, the study has achieved to gain profound insights into Geography instructional procedure; the curricular, physical environment, materials, abd coursebooks. Geography class and thus its contents have a significant role throughout all levels of education system and are considered a key role-player for the sustainable development of Sweden. The curriculum aims to raise children who are environment-friendly and fully aware of the importance of eco-system, even from nursery school to higher education. Sweden highly recognizes the significance of taking and appreciating Geography classes from early years. Thereore, teaching Geography stretches from kindergarten to the very end of higher education. The focus on Geography is intensified predominantly in primary school, but still continues till the end of secondary school. The contents includes not only competence of local Geography but also of World Geography from a global perspective. Students are expected to become fully aware of and sensitive to current environmental problems and teach them to conciously use the resources. Thus, such conciousness has led students to be more competent &cautious on the current issues and take preventive measures. Moreover, student-centered teaching methods are exploited in Geography classes in order for students to do individual research and thus increase their own perception in Geography and consciousness for the environmental issues. This enables them to increase their degree of awareness and to be more conscious. Additionally, the classes are more focused on practice along with theoratical acquisition. Geography classes have such sub-categories as Human Geography, Economic Geography and Cultural Geography. A wide variety of equipment such as maps, visual materials, globes, compasses are often used for practical purposes. The study demonstrates the following conclusions: Students are mostly satisfied with the teaching of Geography classes. Just a small minority underestimates the significance of Geography. Student-centered learning methods are used in classes for them to be able to carry out individual research and increase awareness & consciousness. However, as the course is mostly based on loads of theory, students complain that the course requires so much reading, and cramming. Moreover, coursebooks are tailored to the cognitive level of students, clear, easy to understand and enriched with visuals. The system aims to create more competent individuals. The fact that Geography classes are predominantly embedded in the education system for all levels of education facilitates sustainable development of Sweden.