Avrupa Birliğinde, daha etkin endüstri ürünleri tasarımı için, Avrupa Birliğinin resmi desteklerinin incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HAKAN VURAL

Danışman: HAKAN ERTEM

Özet:

Avrupa Birliği (AB), 28 tane Avrupa ülkesinin oluşturduğu ekonomik ve siyasi bir topluluktur. Federal Almanya, Belçika, Fransa, İtalya, Luksemburg ve Hollanda’dan oluşan 6 ülke, 1951 yilinda Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu kurarak Avrupa Birliğinin temellerini atmışdır. AB bugün ortak pazar uygulaması ile dünyanın en büyük ekonomik topluğudur. AB’nin ekonomik hedefi özellikle bilgi ve yeniliğe bağlı gelişen büyüyen bir ekonomidir. Yaşadığımız bilişim ve iletişim teknolojisi çağında tasarımın önemi giderek artmaktadır. Teknolojik olarak gelişmiş ülkelerin araştırma ve geliştirmeye önem verdiği, yenilik ve buluşlarla sürekli kendini yenileyip gelişimini ileri taşıdığı, tasarımlarını tescil ile koruma altına alarak tasarım yoğun sanayi kullandığı görülmektedir. Tasarım yoğun sanayideki firmalar daha küresel çalışır, ithalat ve ihracat hacimleri yüksektir, üretimleri ve kar payları daha verimlidir. Tasarımın ülke ekonomisine, işsizliğe, personel maaşlarına ve GSYİH değerlerine direk katkısı var. Teknolojiyi ve yeniliği iyi kullanan Japonya, Amerika ve Çin gibi ülkelerin gerisinde kalmamak için, Avrupa Birliği bilişim ve iletişim teknolojisini, buluşu, yenilikçi üretimi, ARGE faaliyetlerini ve tasarımı teşvik etmektedir. Bu teşvikleri detaylı incelemek için tez konusu olarak “Avrupa birliğinde, daha etkin Endüstri Ürünleri Tasarımı için, Avrupa Birliğinin resmi desteklerinin incelenmesi” seçildi. Çalışmanın amacı Avrupa Birliğindeki etkin Endüstri Ürünleri Tasarımı için hangi koşulların yerine getirildiği ve ne tarz desteklerin sunulduğunu ortaya koyan bir araştırma ve derleme tezi sunmaktır. Amaç mevcut durumun tespiti ile ilgili yapının analizidir. Yöntem bunları araştırarak kalitatif veri toplama ve bulguların sentezinden oluşmaktadır. İlgili veriler bir araya getirilerek Avrupa’da tasarım yoğun endüstriler tanımlandı, onların Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla’ya ve istihdama katkısı araştırıldı ve çıktılar değerlendirilerek tasarımın korunmasının ekonomiye katkılarına bakıldı. Farklı ülkelerdeki Sınai Mülkiyet Hakları (SMH) koruma yöntemleri de incelenerek, Avrupa Birliği içinde kullanılan SMH koruma yöntemlerinin etkinliği ve verimliliği değerlendirildi. Yerel kanunların farklılığından dolayı, bu konudaki yasal süreç üye ülkelerde farkılıklar sergilemektedir. Bulgular, AB’de tasarımı koruma ve Türkiyede tasarımı koruma diye iki ana başlık altında incelenerek karşılaştırmalar yapıldı. Tescil süreci ve koruma mekanizması aynı olup farklılıklar uyuşmazlık durumundaki yasal süreçde ortaya çıkmaktadır. Öncelikle Avrupa Birliği kaynaklarında Endüstri Ürünleri Tasarımı ve Avrupa Birliğinin resmi destekleri ile ilgili bilgi ve belgeler toplanarak, sonrasında ilgili bilgiler karşılaştırmalı olarak incelendi. Bulgular kısmında AB’de tasarımı koruma, alt başlıklarda detaylı irdelendi. Tasarım yoğun endüstriler, tasarım koruma süreci, koruma yöntemini etkileyen faktörler, yasal süreç ve daha etkin Endüstri Ürünleri Tasarımı(EÜT) için yapılanlar detaylı incelendi. Ardından sonuçlar ve çıktılar değerlendirilip, stratejı hakkında bulgular sunuldu. AB, WIPO ve TPE Fikri Mülkiyet Haklarından biri olan tasarımı şöyle tanımlamaktadır “Tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder”. Endüstri Ürünleri Tasarımı ürünün albenisini arttırarak ve kişiye özel kılarak, pazarda rekabet gücünü arttırır, dolayısıyla firmaların satışları artar. Yeni ve ayırt edici niteliğe sahip tasarımlar tescil ofislerinde koruma altına alınarak üreticinin hakları korunur. Avrupa Birliği ekonomiye katkıda bulunması için Endüstri Ürünleri Tasarımını desteklemektedir. Bu destekler tescil koruma yöntemiyle olmaktadır. Verilen hibeler tescil korumayı geliştirmeye yöneliktir. Tasarımların, Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi kısa adıyla EUIPO’ya merkezi tescil kaydının yapılmasını sağlayarak Avrupa Birliği markası olan Comunity Design (RCD) kavramı oluşturulmuştur. Yerel tescil ofisleri ile EUIPO arasında mevzuat uyumu sağlanarak, tescil işleminin hızlı, kolay ve ekonomik olması sağlanarak, uyuşmazlık durumlarındaki yasal sürecin verimliliği arttırılarak, tescilli tasarım sayısını arttırma yoluyla tasarım yoğun sanayi desteklenmektedir. EUIPO tarafından “Cooperation Fund” birimi kurulup oluşturulan bütçe ile tasarım tescil faaliyetleri desteklenmektedir. Dünyanın bütün ekonomilerinde tasarımın desteklenmesinin doğal sonuçları olarak, üretimin artması, istihdamın artması, GSYİH’nın artması ve ekonominin gelişmesi görülmektedir. Özellikle bilgi çağında olmamız, bilişim ve iletişim teknolojisinin hayatımızın her safhasında yer alması, üretim ve tüketimde teknolojinin önde yer alması ve teknolojinin hızlı bir gelişim içinde oluşu, ülkeler için teknolojik gelişimi kaçınılmaz kılmaktadır. Ekonomide geride kalmamak için Avrupa Birliği teknolojiye, araştırma ve geliştirme faaliyetlerine, yenilik ve dolayısıyla tasarıma yatırım yapmayı öncelikli hedefler olarak koymuştur. Bilişim iletişim ve üretim teknolojisini yakalamış ekonomilerin gerisinde kalmamak için ARGE faaliyetleri, teknoloji araştırmaları, buluş ve tasarım hibe ve mevzuat düzenleme şeklinde desteklenmelidir. SUMMARY The European Union is unique economic and politic union between 28 European countries. After Second World War, initial step was taken by Germany, France, Italy, Belgium, Netherlands and Luxembourg to avoid further conflicts and to foster economic cooperation. EU is the largest economic union of world by applying single market. People, goods, service and money can move around EU as freely as within a single country. Target of EU is developing economy with high technology, knowledge and innovation. Using design intensive industries shows importance of design in developed and developing countries. The more attention businesses pay to design, the more successful they are. Growth for companies that value design is 22% higher than for those that don't. Good design is crucial to business success. Using design has direct effect on economic improvement, unemployment, wages and GDP. EU supports innovation and design not to be beyond US, Japan and China which are using design, innovation and technology effectively. "To examine the European Union's official support for more efficient industrial design in the European Union" is chosen as the thesis topic. The purpose of the work is to present a research and compilation thesis that demonstrates what conditions are fulfilled for effective Industrial Design in the European Union and what kind of support is provided. The aim is an analysis of the current situation. The method consists of qualitative data collection and synthesis of findings. EU is supporting Industrial Design in order to help innovative and creative EU businesses in the global marketplaces. Registering a community design in European Union Intellectual Property Office protects design across all EU with a single application. The registered Community design (RCD) is a decisive aid because it's economical, quick to obtain and it works in all countries of the EU. Local Intellectual Property Offices in EU member countries are supported by EU funds to harmonize application procedures and legislation. EU Observatory is playing an important role in informing policymakers, businesses and citizens about the importance of intellectual property for society and the economy. EU is also supporting enforcement authorities through close cooperation with local IP offices to increase innovation and creativity in EU market.