ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİYLE ENERJİ SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALARDA PERFORMANS ANALİZİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Ekonometri Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MELİH CAN AVCI

Danışman: SAİT ERDAL DİNÇER

Özet:

İnsanlığın temel ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için gerekli unsurlardan biri olan enerji globalleşen dünya ’da aynı zamanda ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesinde de önemli bir göstergedir. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte yenilenemeyen enerji kaynaklarına nazaran yenilenebilir enerji kaynaklarına talep artmıştır. Geleceğimizin dünyasında çevresel etkileri facia boyutuna ulaşabilecek olan fosil yakıtların üretilip-tüketilmesi yerine yenilenebilir enerji kaynakları olan güneş, dalga, rüzgar, jeotermal v.b. kaynaklardan enerji üretilmesi-tüketilmesi çok önemlidir. Yenilenebilir enerji kaynakları açısından ülkemizin jeopolitik konumu sonucu olarak verimli topraklara sahip olduğumuz yadsınamaz bir durumdur. Ancak mevcutta bulunan bu kaynakları işleyerek gerekli olan üretimi ve tüketimi sağlayabilmemiz enerji sektöründe faaliyet gösteren firmalarımıza bağlıdır. Bu çalışmada Türkiye Enerji sektöründe faaliyet gösteren firmaların finansal performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) alternatiflerin ve kararı etkileyen faktörlerin sayılarının çok olması nedeniyle ve birden çok disiplinin bir araya gelerek karar alıcıya birden fazla bakış açısıyla karar problemini değerlendirme ve karar alma imkanı sağladığından bu değerlendirmede ÇKKV yöntemlerinden faydalanılması uygun olacaktır. Dört bölümden oluşan bu çalışmada ÇKKV yöntemlerinden MOORA ve ARAS ile enerji sektöründe faaliyet gösteren ve Fortune-500 (2016) listesine giren şirketlerin finansal performanslarına göre sıralanması amaçlanmıştır. Birinci bölümde enerji ve enerji kaynakları tanımlanmış ve öneminden bahsedilmiştir. İkinci bölümde Dünyada ve Türkiye’de enerji piyasasının genel görünümü ve politikaları incelenmiş araştırmaya dahil edilen şirketlerden kısaca bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde ÇKKV yöntemlerinden bahsedilmiş ve çalışmada kullanılacak olan yöntemler anlatılmıştır. Dördüncü bölümde ÇKKV yöntemleri ile enerji sektöründe faaliyet gösteren firmaların performans analizi uygulaması yapılmıştır. -------------------- Energy is one of the necessary elements for meeting the basic needs of humanity and it is also an important indicator in determining the level of development of countries. With the development of technology, demand for renewable energy sources has increased compared to non-renewable energy sources. In the world of our future, instead of producing and consuming fossil fuels whose environmental impacts can reach disaster size, solar, wave, wind, geothermal etc. which are renewable energy sources. It is very important to produce energy from sources. It is undeniable that we have fertile lands as a result of our country's geopolitical position in terms of renewable energy sources. However, it is up to our companies that operate in the energy sector that we can process the required resources and provide the required production and consumption. This study aimed to evaluate the financial performance of companies operating in the energy sector Turkey. Multicritical Decision Making (MCDM) would be appropriate to utilize MCDM methods in this assessment, since the number of alternatives and factors affecting the decision, and multiple disciplines come together and allow decision makers to evaluate and decide on the decision problem with multiple perspectives. This study, which consists of four sections, aims to rank MOORA and ARAS according to the financial performance of the companies operating in the energy sector and Fortune-500 (2016). In the first chapter, energy and energy sources are defined and their importance is mentioned. The second part examines the world and an overview of the energy markets and policies in Turkey has been briefly mentioned that the company was included in the study. In the third chapter, the methods used in the study are explained. In the fourth chapter, performance analysis of firms operating in the energy sector was carried out with MCDM methods.