Mergînânî’nin El-Hidâye adlı eserinin Kitâbü’l-Beyʻ ve ilgili bölümlerinde kavâid ve davâbıtın kullanımı


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Md Toha

Danışman: NAİL OKUYUCU

Özet:

MERGÎNÂNÎ’NİN el-HİDÂYE ADLI ESERİNİN KİTÂBÜ’L-BEYʻ VE İLGİLİ BÖLÜMLERİNDE KAVÂİD VE DAVÂBITIN KULLANIMI İslâm hukuk düşüncesinde içtihat ve görüşler temellendirilirken başvurulan argümanlar arasında küllî kâideler ve dâbıtların hususi bir yeri vardır. Bu çalışma, Hanefî mezhebinin önde gelen kaynaklarından el-Hidâye’nin Kitâbü’l-Beyʻ ve ilgili bölümlerinde yer alan kâide ve dâbıtları tespit edip değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Telif türü itibarıyla bir şerh olmakla birlikte metin türü eserlere yakın bir hacme sahip olan el-Hidâye, birçok kâide ve dâbıt içermesi bakımından dikkat çeker. Eserin yazarı Mergînânî, benimsediği görüşleri savunmak amacıyla zikrettiği argümanlar arasında kâide ve dâbıtlara da sıklıkla yer verir. Bu tür argümanlara, mezhep içinde ittifakla kabul edilen içtihatların yanı sıra tartışmalı olan ve mezhepler arası ihtilaflara konu olan yerlerde de rastlanır. el-Hidâye’nin küllî kâideler ve dâbıtlar bakımından zengin bir içeriğe sahip olması, Hanefî hukuk düşüncesinde kavâid ilminin gelişimine ciddi katkılar sunmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, bey‘ (alış-veriş) ve ilgili bölümlerde zikredilen kâideler ve dâbıtlar belli bir tasnifle sıralanmış, hangi bağlamlarda ve hangi amaçlarla dile getirildikleri tespit edilmiş ve genel hukuk düşüncesi bakımından tahlil edilmiştir. -------------------- THE USE OF LEGAL MAXİMS AND COTROLLERS IN THE BOOK OF SALES AND TRADES (KITAB AL-BUYU) AND OTHER RELATED BOOKS OF AL-HIDAYA OF MARGHINANI Among other arguments, Islamic legal maxims and controllers also had a great impact on the early Islamic legal compositions, especially in legal commentaries. In this work, the use of legal maxims and controllers in the Book of Sales and Trades (Kitab al-Buyu) and related other books in one of the most influential Hanafi legal commentary of Marghinani: al-Hidayah, will be identified and examined according to various criterion. However, according to our study, al-Hidayah, despite being a furu textbook of Hanafi legal system, appears to contain a number of Islamic legal maxims and controllers and thus have a distinct influence on the development of Hanafi literature of legal maxims.