Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Geleneksel Türk El Sanatları Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2007
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AYŞE TANRIVER
Danışman: Gülnur Duran
Özet:
Ortaasya'dan
beri kitabı kutsal sayan ve kâgıt üretilen sehirlere dogru ayagını
uzatıp yatmayan bir medeniyet, slâmı kabul ettiginde, yerlesmis bir kitap
kültürüne zaten sahipti. nandıgı dinin kitabını yazarken ve bezerken, hatta
malzemesini hazırlarken dahi azamî özen gösteren Türkler ince bir zevke,
gelismis
bir sanata sahip oldularını göstermislerdir.
Tezhip sanatının en ihtisamlı örneklerinin bulundugu mushaflarda, bezenen
alanlardan birisi de bölünme yerleridir. Hz. Peygamber zamanından beri belli
olan bu yerlere tezhip sanatının gelismesi ile birlikte tezyînî rozetler
islenmistir. Bu
rozetler, mushafın diger tezhipli alanları ile (zahriye, serlevha, sûrebası,
hâtime
sayfası) uyum içindedir. Kullanılan bezeme üslûbu, motif, desen ve renk
anlayısı
asısından bütünlük arzeder. Hatta, güllerin tezhip özelliklerine bakarak da
dönem
tayini bile yapılabilir.
Tezin konusu, Bütün gül tiplerinin birarada bulundugu XIV. yüzyıldan baslayarak
Osmanlı klâsik dönemi sonuna kadar (XVI. yüzyıl) olan üz yüz yıllık bir zaman
diliminde bulunan 20 adet eser üzerinde arastırma yapılmıstır. Amaç ise, mushaf
güllerinin tarihsel gelisimi takip etmek, sayfa düzeni ve görevlerine göre
gülleri
sınıflandırmak, kullanılan motif, desen, renk anlayısı açısından degerlendirmek
ve
kullanım alanları tesbit etmektir. XIV-XVI. yüzyıla ait, 5 farklı kütüphane ve
müzede mevcut bulunan eserlerin mushaf gülleri incelendi. Güllerde meydana
gelen degisiklikler kendi içinde degerlendirilirken, erken dönem ve klâsik
dönem
sonrası ile de karsılastırıldı.
Tezhip sanatı tarihsel gelisimi ve ana malzememiz olan mushaf hakkında genel
bilgi verilerek, katalog çalısmaları sayesinde mushaf gülleri ile ilgili
edinilen
intıba' sonuç kısmında aktarılmıstır.